Centralna Biblioteka Folkloru Polskiego etnoZAGRODA

Niezwykle ważną sprawą, dla zachowania i trwałości dziedzictwa kulturowego Małopolski jest dokumentacja wszelkich jego przejawów, szczególnie w zakresie kultury ludowej. Działalność na tym polu prowadzi Małopolskie Centrum Kultury SOKÓŁ od lat siedemdziesiątych ubiegłego wieku. W chwili obecnej dysponuje imponującymi, często już unikatowymi materiałami źródłowymi dotyczącymi muzyki ludowej, tańca regionalnego, obrzędów i zwyczajów, tradycyjnego śpiewu, gawęd i opowiadań ludowych.

Nagrania dokumentalne audio i video realizowane były i są nie tylko podczas konkursów, przeglądów, czy festiwali, ale również w trakcie badań terenowych prowadzonych przez wyspecjalizowaną kadrę MCK SOKÓŁ. Zbiory archiwalne gromadzą wyniki tych prac – nagrane, spisane i opracowane wywiady prowadzone z twórcami, muzykami ludowymi, osobami najstarszego pokolenia.

W ramach prowadzonej dokumentacji rejestrowane są także wywiady z zasłużonymi w różnych dziedzinach kultury ludowej działaczami regionalnymi. Równocześnie archiwizowane są kwestionariusze do badań o różnorodnej tematyce oraz prace dyplomowe studentów wszystkich czterech edycji prowadzonego przez MCK SOKÓŁ Studium Folklorystycznego. W zasobach znajdują się ponadto negatywy, diapozytywy oraz fotografie analogowe i cyfrowe dokumentujące sztukę ludową, sylwetki twórców, muzyków, śpiewaków, tancerzy ludowych, muzyk, grup obrzędowych, teatrów regionalnych oraz zespołów folklorystycznych z terenu całej Małopolski.

W statystycznym ujęciu archiwum instytucji gromadzi ok. tysiąca wywiadów terenowych (etnograficznych i etnomuzycznych), ok. 6 tys. zdjęć analogowych i ponad 110 tys. zdjęć cyfrowych. Kolekcja sukcesywnie digitalizowanych materiałów audio-video składa się z ok. 3300 godzin nagrań (ok. 900 dźwiękowych, ok. 2400 filmowych). Wybrane archiwalia to często jedyne zachowane egzemplarze ukazujące dany rodzaj twórczości lub osobę twórcy. Ten zarchiwizowany materiał o niezwykle cennym walorze edukacyjnym wykorzystywany jest nie tylko przez studentów różnych uczelni do swoich prac dyplomowych, ale przede wszystkim służy jako podstawa repertuarowa dla szeroko pojętego ruchu regionalnego oraz materiał źródłowy w działalności edukacyjnej naszej instytucji.

Osobnym działem archiwum MCK SOKOŁ, niezwykle istotnym a dotychczas niezdigitalizowanym jest archiwum piśmienne w postaci wywiadów terenowych z zakresu kultury ludowej (min. obrzędowość, zwyczaje, taniec, muzyka), prace semestralne i dyplomowe studentów – słuchaczy czterech edycji studium folklorystycznego oraz prace licencjackie i magisterskie napisane przez osoby korzystające ze źródeł archiwum MCK SOKÓŁ. Cytowane zbiory piśmienne są jedynymi, pojedynczymi egzemplarzami pisanymi odręcznie lub w formie maszynopisu, niejednokrotnie z utleniającym się i zanikającym tuszem (ołówkiem) co może spowodować w niedługim czasie utratę wartościowych informacji źródłowym z zakresu kultury ludowej zebranych na przestrzeni 40 lat na terenie całego województwa Małopolskiego.

Priorytetowym działaniem w zakresie ochrony niematerialnego dziedzictwa regionu jest obecnie digitalizacja cytowanych zbiorów. W archiwum MCK SOKÓŁ na zdigitalizowanie czeka tysiące fotografii, negatywów, wywiadów oraz innych materiałów.

etnoZAGRODA – interaktywną mapą regionów etnograficznych Małopolski to portal internetowy powstały w 2014 roku, umożliwiający szybki i powszechny dostęp do wiedzy z zakresu szeroko pojętej kultury ludowej wszystkich regionów etnograficznych województwa małopolskiego. Odwiedzający go użytkownicy mają możliwość zapoznania się min. z tradycyjnymi strojami, muzyką, tańcem jak i obrzędowości grup Górali, Lachów i Krakowiaków.

Nowatorski pomysł w formie platformy edukacyjnej i informacyjnej ułatwia szerokiemu gronu odbiorców dotarcie do usystematyzowanych i zgromadzonych w jednym miejscu wiadomości z zakresu szeroko pojętej kultury ludowej regionów etnograficznych Małopolski.

Poza szczególną wartością zgromadzonych treści, komentarzy specjalistów poszczególnych dziedzin folkloru, merytoryczną wartością strony, istotną rolę gwarantującą sukces w realizacji założonych celów (edukacyjna i informacyjna rola projektu ze szczególnym ukierunkowaniem na dzieci i młodzież) odgrywa przemyślana i dopracowana w każdym szczególe szata graficzna wychodząca naprzeciw oczekiwaniom współczesnego odbiorcy. W swej innowacyjnej formie jest swego rodzaju magnesem, przyciągającym i w dużej mierze decydującym o potrzebie i chęci korzystania z portalu. Uwzględniając realia dnia dzisiejszego, natłok i mnogość informacji zwłaszcza w sieci internetowej, takie podejście do problematyki edukacji, uwrażliwiania na piękno naszego najbliższego otoczenia w kontekście wartości dziedzictwa naszych przodków staje się wręcz koniecznym i szczególnie ważnym. W końcowym efekcie użytkownik w przyjemny, ciekawy, komfortowy sposób „wyposażony” zostanie w kompletny, wybrany zasób wiedzy.

Mapa pomaga w wyborze tego, co wartościowe i piękne, a także promuje najcenniejsze zjawiska kultury regionu.

etnoZAGRODA uzupełniana będzie zdigitalizowanymi materiałami ze zbiorów biblioteki i archiwum MCK SOKÓŁ oraz materiałami zebranymi w formie wywiadów terenowych realizowanych podczas Nowej Akcji Zbierania Folkloru oraz Naukowych Obozów Etnograficznych będących częścią projektu.