Przegląd filmów Filmoteki Małopolskiej 2023

8.10.2024 (wtorek), godz. 18:00*
zestaw filmów I: KRAKÓW NIE TAKI „KRAKOSKI”

Blok filmowy, który rozkrusza stereotypowe myślenie o Krakowie, jako zwartym, społecznie jednolitym, kulturowo kanonicznym i podążającym za miejską tradycją. Różnorodność, otwartość, ale też tymczasowość i epizodyczność są cechami, które mogą charakteryzować społeczność i kulturę Krakowa.

Skalni /2023/ 46’
Fenomen zespołu „Skalni” polega między innymi na tym, że wstępując do niego wiele możesz się nauczyć, ale również bardzo wzbogacić samą inicjatywę i kulturę Krakowa, który jest centrum funkcjonowania zespołu. Paulina Ibek z charakterystyczną dla swojego warsztatu subtelnością adaptuje się w tym środowisku i poznaje młodych Skalnych. Wielu z nich wkrótce opuści Kraków i zatraci stały związek z miastem. Inni pewnie zostaną tu na całe życie. Ich praca na trwałe wejdzie do wieloletniego dziedzictwa tej studenckiej, krakowskiej, ale i góralskiej formacji.

Architektura i urbanistyka Nowej Huty /2023/ 40’
Krzysztof Ridan w kolejnej ze swoich filmowych opowieści o Nowej Hucie ukazuje architektoniczny fenomen tej dzielnicy Krakowa, bazujący na osiągnieciach europejskiego dziedzictwa planistycznego. Do dzisiaj Nowa Huta błyszczy, a liczne rozwiązania, które niewiele miały wspólnego z błędnie wciąż przypisywanym socrealistycznym rodowodem, stanowią o udogodnieniach i pożyteczności, z której korzystają również współcześnie mieszkańcy.

9.10.2024 (środa), godz. 18:00
zestaw filmów II: CUDOTWÓRCY

Filmowe opowieści, w których osiągnięcia nauki, potencjał organizacyjny i rozwój medycyny przewyższa jedynie ludzka determinacja i heroizm. Świadectwa współczesne, czy sprzed wielu dekad, ludzi, którzy postawieni w sytuacji bez wyjścia, otrzymują pomoc, która nie tylko ratuje ich życie, ale też odmienia spojrzenia na świat.

Twoje serce dalej bije /2023/ 53’
Historia ludzi, którzy otrzymali drugie życie dzięki zabiegowi przeszczepu serca. Pacjenci, medycy i ich bliscy są częścią tego cudu, który jedni już dawno doświadczyli, a wielu wciąż na niego czeka.             

Doktor i jego szpital /2023/ 28’   
Historia doktora Józefa Bellerta, który walczył o drugiego człowieka i człowieczeństwo, tam gdzie wydało się ono zatracone. Przez ponad pół roku zarządzał wcześniej przez siebie zorganizowanym szpitalem polowym na terenie wyzwolonego obozu Auschwitz Birkenau pomagając w ekstremalnych warunkach tysiącom ludzi.

10.10.2024 (czwartek), godz. 18:00
zestaw filmów III: RODZINA

Temat oczywisty, wiele sugerujący, pozornie już omówiony przez film i literaturę. A jednak „Rodzina”, to pojęcie, które określa szczególną wartość i relację, ale na swój sposób jest do jednoznacznego zdefiniowania. Jakie są jej granice? Kiedy się formuje? Jak wielką siłę potrafi dać człowiekowi?

Ania z Piekielnika /2023/ 37’
W filmie Moniki Meleń tytułowania Ania to osoba niezwykła, która ze słabości uczyniła swoją siłę. Ograniczenia przekuła w determinację, która okazałą się kluczowa w momencie, gdy jej rodzina się powiększyła. Ania nie posiada rąk, a mimo tak znaczącej dysfunkcji osiągnęła spełnienie osobiste i zawodowe. W filmie widzimy postać niezwykle charyzmatyczną, naturalną – taki też jest uchwycony w filmie obraz jej rodziny. Momentami słodko gorzki, ale ostatecznie bardzo ciepły, autentyczny i nie stroniący od dowcipu.

Jan Polkowski. Moje miejsce na Ziemi. Tymowa /2023/ 21’
Portret poety i człowieka ukazany w sposób niezwykle subtelny. Jakby z pogranicza jawy i snu. Jan Polkowski uchyla drzwi do swojego intymnego świata liryki, ale również zaprasza do swojego miejsca na ziemi – tytułowej Tymowej. Dom pośród lasów, bliskość natury, zwierzęcy towarzysze, najbliższe osoby i poezja – to wszystko tworzy aurę bliskości i niezwykłej rodzinności. W tym filmie nie poznamy bogatego dorobku społeczno-politycznego Jana Polkowskiego. Zobaczymy tylko i aż, człowieka szczęśliwego.

Rodzina na straży! /2023/ 37’
Ludzie tworzą instytucję, czy instytucja tworzy ludzi? Skłonni raczej jesteśmy uznać wyższość pierwszego twierdzenia, chociaż istnieją instytucjonalne inicjatywy, których wpływ niezwykle silnie kształtuje charakter funkcjonujących weń osób. Taką strukturą niewątpliwie jest Ochotnicza Straż Pożarna (OSP), jedna z ważniejszych i najstarszych organizacji działających w Polsce. OSP i GRP w Kętach ukazana w filmie jest zbiorowym portretem członków tych organizacji, którą reprezentują niemal wszystkie pokolenia. W filmie widzimy jak wychowanie rodzinne wiąże się z funkcjonowaniem w tej grupie, co ma olbrzymie znaczenie w budowaniu wspólnotowości.

11.10.2024 (piątek), godz. 18:00
zestaw filmów IV: SOLIDARNOŚĆ – KOMENTATORZY I KREATORZY

Solidarność trwa, tak jak dziedzictwo tego ruchu, które wciąż odkrywa przed ludźmi kolejne fakty, działania, oblicza. A te są różnorodne, bo Solidarność przenikała niemal każdą sferę życia. W tym zestawie zobaczymy polityczne i artystyczne oblicze Solidarność, chociaż rozdzielenie tych sfer jest czysto umowne, a ich wzajemny wpływ i powiązanie są dzisiaj niepodważalne.

Bard Solidarności /2023/ 33’
Leszek Wójtowicz działał, działa i na pewno działać będzie jako komentator otaczającej go rzeczywistości. Wykształcony prawnik, erudyta i przede wszystkim pieśniarz związany z Piwnicą pod Baranami, najaktywniejszy czas zaliczył w okresie intensywnych ruchów Solidarnościowych, bo też tego wymagał czas. W filmie jest narratorem i przewodnikiem tłumaczącym ten burzliwy okres i swoje własne życie z nim związane, ale również patrzy w przyszłość, bacznie obserwuje i oczywiście snuje pieśni.

Konstytucja Solidarności. Obywatelski Projekt Konstytucji RP /2023/ 55’
Konstytucja Solidarności stała się inicjatywą zapomnianą, choć dzieło rozpoczęte 5 grudnia 1993 roku w Krakowie pod auspicjami „Solidarności” stało się fundamentem Akcji Wyborczej „Solidarność” i kluczowego zwycięstwa wyborczego w 1997 roku. W filmie poznajemy okoliczności w jakich rozwijał się ten projekt, jego pomysłodawców i realizatorów oraz do dzisiaj odczuwalne konsekwencje społeczne tego przedsięwzięcia.

12.10.2024 (sobota), godz. 18:00
zestaw filmów V: MISTRZOWIE 

Historie mistrzów rzemiosła, artystów, którzy z pozornie użytkowych, praktycznych zajęć potrafią wyprowadzić prawdziwie twórczą i artystyczną wartość – czy to w kuci żelaza, czy pleceniu wikliny. Bohaterowie tych opowieści, to nie tylko mistrzowie materii, ale również ducha. Swoją pracą inspirują innych, przekazując wiedzę i utrwalając tradycję, nie stroniąc jednak od poszukiwania innowacyjnych technik warsztatowych.

Korzenie /2023/ 55’
Film jest historią Leszka Sikonia, który życie poświęcił kowalstwu artystycznemu, dla którego wiele podróżuje po całym świecie, by doskonalić swoją technikę. Jest to również historia człowieka, który tęskni za miejscem pochodzenia, kulturą, którą pielęgnuje również na obczyźnie.

Mistrz wikliny rzecz o Władysławie Wołkowskim /2023/ 45’
Władysław Wołkowski to niezwykła postać polskiej szkoły designu, który swoją energię twórczą skupił na pracy z wikliną. Z wielu względów borykał się z trudem zdobycia formalnego wykształcenia artystycznego, co w końcu mu się udało. Ale fascynacja pracą w wiklinie cały czas mu towarzyszyła, dzięki czemu wytwory kojarzone do tej pory z folklorystyczną sztuką przeniósł na światowe salony wysokiej sztuki designu.

13.10.2024 (niedziela), godz. 18:00
zestaw filmów VI: HEROIZM W CIENIU

Historia Polski XX wieku to wciąż niedokończona opowieść, w której odnajdziemy mnóstwo niezbadanych i nieopisanych żywotów. Dzieje ludzi godnych szacunku, przypomnienia i szerszego zaprezentowania. W tym zestawie ukazane są sylwetki takich właśnie postaci, a jednocześnie jest to filmowy powrót do wciąż bolesnego i domagającego się opisania jednego z najtrudniejszych okresów w historii Polski.

Komendantka /2023/ 51’
Leopoldyna Stawecka, tytułowa komendantka, która będąc jeszcze licealistką z Bochni, bohatersko walczyła w obronie niepodległości Polski. Po oddanej służbie żołnierskiej wybrała posługę Bogu i poświęcenie opiece nad dziećmi w zakonie Sióstr Serafitek w Oświęcimiu. Zaskakujący żywot młodej dziewczyny, a właściwie dwa żywoty, w których jednak wspólnym mianownikiem było oddanie i poświęcenie innym, w formie filmowej prezentowany jest jako klasyczny dokument, uzupełniony o sceny rekonstrukcyjne.

Jan Sałapatek ORZEŁ i Stanisław Perełka DĘBIŃSKI. Dwaj ostatni partyzanci Małopolski 1923-1955 /2023/ 33’
Film opowiada o dwóch zapomnianych ostatnich partyzantach Małopolski, Janie Sałapatku pseudonim „Orzeł” oraz Stanisławie Perełce pseudonim „Dębiński”. Obaj trafili do podziemia w 1943 i obaj zginęli w 1955 roku. Działali na dwóch krańcach współczesnej Małopolski – „Orzeł” w Beskidzie Sądeckim a „Dębiński” w Beskidzie Makowskim. W filmie poznajemy te dwa żywoty, które są tak naprawdę historią tysięcy ludzi, którzy na różne sposoby stawiali opór w ekstremalnie trudnych czasach. Odwiedzamy miejsca ich działań, ale poznajemy również relacje osób, które walczą o pamięć o ostatnich partyzantach.

14.10.2024 (poniedziałek), godz. 18:00
zestaw filmów VII: MISTRZ MATEJKO I MISTRZ KOPERNIK – ŚLADY GIGANTÓW

Kraków to miasto mistrzów, których wszyscy znamy. Ale wpływ ich dziedzictwa, już nie tylko na miasto królów, nie jest tak oczywisty. Materialne i niematerialne dziedzictwo ukazane w tym zestawie filmowym wciąż rezonuje, czeka na bliższe poznanie i dotyczy nas wszystkich.

Jak Kopernik zatrzymał słońce na krakowskim niebie /2023/ 46’
Wszyscy znają Mikołaja Kopernika jako autora koncepcji heliocentrycznego modelu układu słonecznego opisanego w słynnym dziele "O obrotach sfer niebieskich". Ale na to odkrycie wpłynął Kraków. A dokładniej jego bogate tradycje astronomiczne – wciąż niepoznane. Bohaterem filmu jest więc Kraków, ale również sfera niebieska, na którą spoglądamy. Przewodnikiem w tej filmowej opowieści jest Mariusz Meus, krakowski geodeta, pasjonat historii astronomii i geografii polskiej.

Dom mały i ciasny. Koryznówka /2023/ 47’
Historia niezwykłego miejsca, które było świadkiem wydarzeń historycznie i artystycznie wzniosłych. Tytułowa Koryznówka to niewielki, drewniany dworek zbudowany w pobliżu Zamku w Wiśniczu. W nim schronienie znalazł rotmistrz Pilecki po ucieczce z Auschwitz. Wzniesiony przez Leonarda Serafińskiego, wielokrotnie gościł Jana Matejkę, przyjaciela rodziny Serafińskich, których potomkowie do dzisiaj pielęgnują to miejsce, pamięć o nim i tworzą przestrzeń muzealną. Miejsce ma piękną przeszłość, niepewną przyszłość, o czym również możemy przekonać się z tej filmowej opowieści. 

15.10.2024 (wtorek), godz. 12:15**

Óni to po Platonie majom… Saga rodu Trebuniów-Tutków /2023/ 82’
W filmie poznajemy tytułowy ród Trebuniów-Tutków. Tym co jednak zespala tę historię, a jednocześnie jest swoistym centrum i metronem filmowej opowieści jest muzyka. Muzyka, która rozciąga się na pięć pokoleń rodu, w którym poczesne miejsce zajmuje nieżyjący już od kilkunastu lat Władysław Trebunia-Tutka. Widzimy jak istotną rolę dla sztuki, ale całej kultury regionu i kraju odegrał i dalej odgrywa ten muzyczny ród.