SWOJACY z pierwszą płytą w ramach projektu „Karpacka Etnoteka”

Na 2020 r. przypadał jubileusz 75-lecia działalności Zespołu Pieśni i Tańca SWOJACY. Ze względu na sytuację epidemiologiczną w kraju koncert jubileuszowy odbył się jedynie przy skromnym udziale publiczności. Zespół otrzymał mimo to wiele gratulacji, życzeń i upominków.
Podczas tego wydarzenia wicedyrektor Małopolskiego Centrum Kultury SOKÓŁ w Nowym Sączu - Piotr Gąsienica zaprosił Zespół do nagrania i wydania płyty z muzyką ludową w ramach „Karpackiej Etnoteki” – projektu realizowanego przez MCK SOKÓŁ.

Pierwszy krążek został wręczony zespołowi podczas tegorocznych uroczystości dożynkowych w Wierzchosławicach przez dyrektora MCK SOKÓŁ – Andrzeja Zarycha.

Zespół Pieśni i Tańca SWOJACY powstał w 1945 roku. Kilkudziesięcioletni dorobek artystyczny zespołu jest ogromny. SWOJACY koncertowali niemal w całej Polsce oraz brali udział w licznych występach za granicą, m.in. w byłym ZSRR, Czechosłowacji, Niemczech, Danii, Węgrzech, Francji, Szwajcarii, Austrii, Litwie. Repertuar artystyczny, który zespół wykonywał i wykonuje do dnia dzisiejszego, to przede wszystkim: pieśni i tańce regionu krakowskiego, rzeszowskiego, lubelskiego, oraz tańce narodowe.

W ramach „Karpackiej Etnoteki” Małopolskie Centrum Kultury SOKÓŁ planuje realizowanie kolejnych wydawnictw muzycznych ukazujących piękno muzyki ludowej z naszego regionu.

Zespół Pieśni i Tańca SWOJACY

Początki Zespołu sięgają listopada 1945 roku. Wówczas była to grupa artystyczna składająca się z młodzieży mieszkającej w Bogumiłowicach i Wierzchosławicach. Pracowała pod okiem wykładowcy miejscowego Uniwersytetu Ludowego – Mieczysława Stacha.

Już po kilku latach grupa zaczęła odnosić pierwsze sukcesy. Wysoki poziom zespołu chóralnego i teatralnego został dostrzeżony przez radio i telewizję. Polskie Radio kilkakrotnie dokonywało nagrań pieśni wykonywanych przez chór, a Telewizja Polska zrealizowała w studiu w Łodzi program kolędniczy z udziałem zespołu teatralnego z Bogumiłowic.

Mieczysław Stach mocno angażował się w działalność społeczną i kulturalną na terenie gminy, zrealizował wiele programów z udziałem Zespołu. Gdy w 1953 r. oddano do użytku nowy budek Uniwersytetu Ludowego, dołożył wszelkich starań, aby w budynku Uniwersytetu znalazło się miejsce dla chóru mieszanego. Tym samym Mieczysław Stach stworzył warunki do poszerzenia form działalności Zespołu, wzbogacając zajęcia o ćwiczenia z zakresu tańca ludowego oraz obrzędowości regionu krakowskiego. Korzystał przy tym z pomocy Marii Rokoszowej oraz Janiny Kalicińskiej, która pracowała z Zespołem do 1963 r. Jej dziełem były programy Gody Krakowskie i Okolędowanie Hanusi prezentowane na scenach wielu miejscowości oraz w studiu telewizyjnym w Warszawie. W tym czasie grupa przyjęła nazwę: Zespół Pieśni i Tańca Ziemi Krakowskiej Bogumiłowice-Wierzchosławice.

W 1962 r. po raz pierwszy członkowie Zespołu uczestniczyli w Dożynkach Centralnych w Warszawie. W tym samym roku w Warszawie nagrano w studiu telewizyjnym program kolędniczy.

Na początku lat 70. XX w. Zespół przyjął nazwę SWOJACY. Mieczysław Stach po latach tak uzasadniał wybór nowej nazwy: Tworzymy grupę ludzi, których łączy wspólna praca, wspólne idee i wychowanie. Czujemy się dobrze ze sobą jak wśród swoich. Będziemy więc „Swojakami”.

W tym czasie, po Marianie Cichoniu i współpracującej przez jakiś czas z grupą Krystynie Szymonowicz, choreografem został Wojciech Chamera. Przygotował on wspólnie z Mieczysławem Stachem jubileusz 30-lecia Zespołu, jaki odbył się 25 maja 1975 r.

Jesienią 1978 r. funkcję choreografa SWOJAKÓW objęła Wiesława Hazuka. W tym samym roku Zespół ponownie wziął udział w Dożynkach Centralnych. Od 1981 r. instruktorem i choreografem grupy została Mariola Suda (po mężu Szydłowska). Po czterech latach jej pracy – w 1985 r. – SWOJACY wyjechali na Festiwal Folklorystyczny w Danii. Nagrali tam również suitę krakowską dla telewizji skandynawskiej. Dwa lata później – w 1987 r. – Zespół Pieśni i Tańca SWOJACY uczestniczył w Festiwalu Folklorystycznym w miejscowości Kalocsa na Węgrzech, a w 1990 r. wyjechał na tournée do Francji.

W październiku 1995 r. z Zespołu odszedł jego założyciel, wieloletni kierownik, instruktor, muzyk i dyrygent Mieczysław Stach. Pożegnano go oficjalnie w 1996 r. W tym też roku SWOJACY gościli na Litwie.

11 grudnia 1997 r. czternastu członków Zespołu Pieśni i Tańca SWOJACY wzięło udział w audiencji u Ojca Świętego Jana Pawła II w Rzymie. Podczas spotkania przekazano papieżowi akt nadania honorowego obywatelstwa gminy Wierzchosławice. Po roku 1998 do pracy w Zespole zaangażowano nowych instruktorów – Piotra Łąckiego (choreografia) oraz Zofię Skrzypek (nauka śpiewu). Pozyskano też nowych muzyków do kapeli, tancerzy i śpiewaków. W 2004 r. choreografem została Katarzyna Kokoszka.

W latach 2001 i 2006 odbyły się w Domu Ludowym w Wierzchosławicach uroczystości jubileuszowe SWOJAKÓW. Grupa swoimi występami uświetniała wiele uroczystości m.in. Dożynki Reymontowskie w roku 2000 i 2005.

10 grudnia 2007 r. zmarł nieodżałowany profesor Mieczysław Stach, twórca i przez ponad pół wieku kierownik Zespołu. Dzieło jego życia trwa, rozwija się i wciąż przynosi dumę mieszkańcom.

W 2009 r. SWOJACY zaprezentowali się na Targach Ludowych w Lugano w Szwajcarii. W tym samym roku i następnym gościli również w Szolnoku i Rakoczifalva na Węgrzech.

Po uroczystym jubileuszu 65-lecia ZPiT SWOJACY, który odbył się w 2011 r. w auli Centrum Kultury Wsi Polskiej w Wierzchosławicach, Zespół pierwszy raz wyjechał do Turcji. Uczestniczył tam w międzynarodowym Festiwalu Folkloru w miejscowości Iznik. Wyjazd do tego kraju SWOJACY powtórzyli jeszcze w 2013 r., koncertując tym razem w Bartin.

W czerwcu 2016 r. odbyły się uroczyste, huczne trzydniowe obchody jubileuszu 70-lecia SWOJAKÓW. W tym samym roku z nowym programem pt. „Na len, na konopie, żeby się darzyło” Zespół wziął udział w KRAKOWSKIM WIANKU – Przeglądzie Zespołów Regionalnych, Kapel i Grup Śpiewaczych im. J. Cierniaka w Szczurowej, zdobywając pierwsze miejsce oraz nominację na Małopolski Konkurs Obrzędów, Obyczajów i Zwyczajów Ludowych POGÓRZAŃSKIE GODY. Zaś wiosną 2019 r. SWOJACY uświetnili występami 20-lecie działalności zespołu ludowego KUD „Mihovljan” w Chorwacji.

Na 2020 r. przypadał jubileusz 75-lecia działalności Zespołu Pieśni i Tańca SWOJACY. Ze względu na sytuację epidemiologiczną w kraju koncert jubileuszowy odbył się jedynie przy skromnym udziale publiczności. Zespół otrzymał mimo to wiele gratulacji, życzeń i upominków. Miłym akcentem było zaproszenie wystosowane przez Dyrektora Małopolskiego Centrum Kultury SOKÓŁ w Nowym Sączu do SWOJAKÓW, by przy współpracy z tą instytucją nagrali płytę z muzyką ludową.
Aktualny skład Zespołu Pieśni i Tańca SWOJACY z Wierzchosławic (rok 2021):
Joanna Burnat-Kozaczok
Wiktoria Dzierwa
Kinga Stoszko
Anna Liber
Katarzyna Liber
Maria Pochroń
Paulina Pochroń
Aleksandra Więcek
Paweł Dąbrowski
Kazimierz Drobot
Jacek Kowal
Michał Kowal
Tomasz Liber
Paweł Moskal
Andrzej Zorek

Kapela:
Anna Bartnik – skrzypce prym
Zdzisław Bartnik – kontrabas
Józef Brzeziński – trąbka
Krzysztof Judasz – akordeon
Andrzej Klichowski – klarnet
Tomasz Oćwieja – klarnet
Jan Sanek – skrzypce sekund

Akompaniator – Krzysztof Judasz

Chórmistrz – Anna Podkościelna-Cyz

Instruktor tańca – Paweł Dąbrowski

Kierownik Zespołu – Paweł Dąbrowski

Krakowiak polski
słowa i melodia ludowe

Cyście nom tu radzi
słowa i melodia ludowe

Matuś moja matuś
słowa i melodia ludowe

Polka Józka
słowa i melodia ludowe

Oj na bogniowskim bagnie
słowa i melodia ludowe

Posłuchojcie ludkowie
K. Przepiórka, Pieśni Ludu Krakowskiego – Borzęcin i okolice, Gminny Ośrodek Kultury w Borzęcinie,
Borzęcin 2021

Chwała Bogu chwała
słowa i melodia ludowe

Zalicoł mi się jeden chłopocek
A. Radzik, W lesie pod jaworem… melodie i tańce
Krakowiaków Wschodnich, Muzeum Okręgowe
w Tarnowie, Tarnów 2003

Do góry, do góry
słowa i melodia ludowe

Polka z Jaworska
słowa i melodia ludowe

Zasiołam se rozmarynek
K. Przepiórka, Pieśni Ludu Krakowskiego – Borzęcin i okolice, Gminny Ośrodek Kultury w Borzęcinie,
Borzęcin 2021

Posła pod jabłonie
H. Łazowski, Melodie i pieśni z Powiśla Dąbrowskiego, Tarnów 1994

Stary jo se stary
słowa i melodia ludowe

Z tamtej strony jeziora
S. Udziela, Tarnów – Rzeszów – materyały etnograficzne, Kraków 1910

Cicha polka
słowa i melodia ludowe

Kumoter kumosi
P. Wiechowicz, Pieśni Ludu Krakowskiego,
Kraków 1978

Oberek
słowa i melodia ludowe

Teroźniejse chłopcy
A. Radzik, W lesie pod jaworem… melodie i tańce Krakowiaków Wschodnich, Muzeum Okręgowe w Tarnowie, Tarnów 2003

Krakowiak
słowa i melodia ludowe

Nagrania dokonano w Gminnym Centrum Kultury w Wierzchosławicach.

nagranie, miks, edycja i mastering:
Karol Bednarek
Bartłomiej Wawrzyniak
Maksymilian Zięba

tekst:
Janusz Solak

zdjęcia:
Paweł Topolski
archiwum ZPiT SWOJACY

projekt graficzny:
Joanna Raczek-Baran

druk i tłoczenie:
Mediapixel