Publikacja pt. „Krakowiacy, Lachy, Górale – stroje wsi małopolskiej” z nagrodą im. ks. prof. Bolesława Kumora
Publikacja pod redakcją wybitnej etnolożki Marii Brylak-Załuskiej pt. „Krakowiacy, Lachy, Górale – stroje wsi małopolskiej” otrzymała Nagrodę im. ks. prof. Bolesława Kumora w kategorii „Książka o Sądecczyźnie” za cztery tomy tego wydawnictwa. Uroczyste wręczenie Nagrody odbyło się 11 września br. podczas 12. Festiwalu Biegowego w Piwnicznej-Zdroju.
Z satysfakcją przyjęłam wiadomość, że w tegorocznej edycji nagrody literackiej im. ks. prof. Bolesława Kumora w kategorii „Książka o Sądecczyźnie” zostały nominowane i nagrodzone tomy wydawnictwa „Krakowiacy, Lachy, Górale – stroje wsi małopolskiej”, poświęcone dawnym strojom Sądecczyzny. - powiedziała pani Maria.
Trzeba mieć świadomość, że całość wydawnictwa jest efektem pracy nie tylko autorów artykułów i redaktorów merytorycznych, ale również fotografów, a także rzeszy prywatnych osób z terenu, udostępniających rodzinne pamiątki, np. stare stroje po przodkach lub zdjęcia. Do sukcesu naszego wydawnictwa przyczyniło się w dużej mierze zaangażowanie licznych zespołów regionalnych, zarówno uczestniczących w sesjach zdjęciowych, jak i udostępniających własne stroje oraz dotyczące ich materiały. Bez ich pomocy wydawnictwo byłoby o wiele uboższe.
Trzeba mieć świadomość, że całość wydawnictwa jest efektem pracy nie tylko autorów artykułów i redaktorów merytorycznych, ale również fotografów, a także rzeszy prywatnych osób z terenu, udostępniających rodzinne pamiątki, np. stare stroje po przodkach lub zdjęcia. Do sukcesu naszego wydawnictwa przyczyniło się w dużej mierze zaangażowanie licznych zespołów regionalnych, zarówno uczestniczących w sesjach zdjęciowych, jak i udostępniających własne stroje oraz dotyczące ich materiały. Bez ich pomocy wydawnictwo byłoby o wiele uboższe.
KRAKOWIACY, LACHY, GÓRALE - STROJE WSI MAŁOPOLSKIEJ
Krakowiacy, Lachy, Górale - stroje wsi małopolskiej to wydawnictwo ukazujące urodę, bogactwo i różnorodność tradycyjnych, świątecznych strojów oraz codziennych ubiorów chłopskich noszonych niegdyś w małopolskich wsiach od Krakowa po Zakopane, od Zawoi po Gorlice.
Strój od zawsze pełnił w tradycyjnej społeczności wiejskiej niezwykle ważną rolę. Demonstrował przynależność do stanu chłopskiego i do swojej lokalnej grupy. Po ubiorze rozpoznawano zamożność, pozycję społeczną oraz stan cywilny. Świąteczny, paradny – noszony podczas ważnych wydarzeń i uroczystości – spełniał rozliczne funkcje obrzędowe. Strój bujnie się rozwijał i ewoluował na przestrzeni lat. Najstarsze ubiory miały proste, archaiczne kroje, naturalne kolory oraz skromne, choć wysmakowane, zdobnictwo. Z czasem wprowadzano coraz więcej przemysłowych barwnych, wzorzystych tkanin oraz bogatszą ornamentykę.
Na terenie dzisiejszego województwa małopolskiego istniało dawniej bez mała trzydzieści odmian wiejskiego stroju odświętnego w obrębie kilkunastu zamieszkałych tu grup etnograficznych. Na północy byli to Krakowiacy z licznymi subregionami w części zachodniej i wschodniej; w centrum na terenach podgórskich – Lachy i Pogórzanie o mieszanej, krakowsko-góralskiej kulturze; wreszcie – cały szereg grup górali karpackich, żyjących u podnóży Beskidów i Tatr, po Beskid Niski na wschodzie, zasiedlony niegdyś przez Łemków.
Strój od zawsze pełnił w tradycyjnej społeczności wiejskiej niezwykle ważną rolę. Demonstrował przynależność do stanu chłopskiego i do swojej lokalnej grupy. Po ubiorze rozpoznawano zamożność, pozycję społeczną oraz stan cywilny. Świąteczny, paradny – noszony podczas ważnych wydarzeń i uroczystości – spełniał rozliczne funkcje obrzędowe. Strój bujnie się rozwijał i ewoluował na przestrzeni lat. Najstarsze ubiory miały proste, archaiczne kroje, naturalne kolory oraz skromne, choć wysmakowane, zdobnictwo. Z czasem wprowadzano coraz więcej przemysłowych barwnych, wzorzystych tkanin oraz bogatszą ornamentykę.
Na terenie dzisiejszego województwa małopolskiego istniało dawniej bez mała trzydzieści odmian wiejskiego stroju odświętnego w obrębie kilkunastu zamieszkałych tu grup etnograficznych. Na północy byli to Krakowiacy z licznymi subregionami w części zachodniej i wschodniej; w centrum na terenach podgórskich – Lachy i Pogórzanie o mieszanej, krakowsko-góralskiej kulturze; wreszcie – cały szereg grup górali karpackich, żyjących u podnóży Beskidów i Tatr, po Beskid Niski na wschodzie, zasiedlony niegdyś przez Łemków.
MARIA BRYLAK-ZAŁUSKA
Jest absolwentką Katedry Etnografii i Etnologii Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Po studiach pracowała jako etnograf w muzeach skansenowskich Polski południowej: w końcu lat 60-tych ubiegłego stulecia w Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku, a w latach 1970-2005 w Sądeckim Parku Etnograficznym (Oddziale Muzeum Okręgowego w Nowym Sączu) jako etnograf, specjalista od urządzania wnętrz, z czasem jako starszy kustosz i kierownik do spraw udostępniania ekspozycji. Wieloletni Członek Stowarzyszenia Muzeów na Wolnym Powietrzu w Polsce.
Pani Maria od kilkudziesięciu lat współpracuje z Małopolskim Centrum Kultury SOKÓŁ w Nowym Sączu, gminnymi ośrodkami kultury oraz stowarzyszeniami regionalnymi w Małopolsce będąc konsultantem i jurorem przeglądów folklorystycznych. To ceniony i uznany wykładowca na seminariach, warsztatach, m.in. Podyplomowego Studium Muzeologicznego UJ, szkoleń dla dziennikarzy, publicystów, przewodników PTTK i nauczycieli z zakresu muzealnictwa. Była także wykładowcą wszystkich edycji Studium Folklorystycznego organizowanego przez MCK SOKÓŁ i opiekunem naukowych obozów etnograficznych w ramach tego Studium.
Na zlecenie MCK SOKÓŁ opracowała szczegółową mapę regionów etnograficznych Małopolski i jest głównym autorem projektu etnoZagroda, internetowej platformy informacyjnej i edukacyjnej w zakresie kultury ludowej (www.etnozagroda.pl). W ramach współpracy z MCK SOKÓŁ w 2016 roku ukazał się album fotograficzny tradycyjnych strojów regionów etnograficznych Małopolski „Nastroje Małopolskie”, którego była opiekunem naukowym i współautorką wraz z fotografikiem Piotrem Droździkiem. Opracowała merytorycznie i zrealizowała dużą plenerową wystawę z wykorzystaniem fotografii z tego albumu, która towarzyszyła I Kongresowi Kultury Regionów w Nowym Sączu w 2015 r.
Maria Brylak-Załuska jest redaktorem unikatowego, 10-tomowego albumu KRAKOWIACY, LACHY, GÓRALE. STROJE WSI MAŁOPOLSKIEJ, wydawnictwa, które jest efektem projektu badawczo-dokumentacyjnego realizowanego przez Małopolskie Centrum Kultury SOKÓŁ w Nowym Sączu pod nazwą Małopolska Źródłem Tradycji. Projekt był finansowany z funduszy europejskich w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Małopolskiego na lata 2014–2020. W tym dziele jest autorką tomów pn. „Lachy Sądeckie” i „Pogórzanie,Lachy Szczyrzyckie”, „Górale Sądeccy” oraz konsultantem merytorycznym kilku pozostałych tomów. Wydawnictwo to jest swoistym zwieńczeniem jej dotychczasowej, wieloletniej pracy badacza i stanowi doskonały materiał edukacyjny dla współczesnych nosicieli strojów ludowych.
Za swoją wieloletnią działalność otrzymała odznaczenia: Srebrny Krzyż Zasługi, Srebrny Medal Zasłużony Kulturze GLORIA ARTIS (2012), Odznakę Honorową Województwa Małopolskiego KRZYŻ MAŁOPOLSKI (2015), Nagrodę Województwa Małopolskiego im. Romana Reinfussa (2015) za wybitne osiągnięcia w dziedzinie zachowania lokalnej tożsamości kulturowej w Małopolsce, Medal Województwa Małopolskiego POLONIA MINOR (2016).
Pani Maria od kilkudziesięciu lat współpracuje z Małopolskim Centrum Kultury SOKÓŁ w Nowym Sączu, gminnymi ośrodkami kultury oraz stowarzyszeniami regionalnymi w Małopolsce będąc konsultantem i jurorem przeglądów folklorystycznych. To ceniony i uznany wykładowca na seminariach, warsztatach, m.in. Podyplomowego Studium Muzeologicznego UJ, szkoleń dla dziennikarzy, publicystów, przewodników PTTK i nauczycieli z zakresu muzealnictwa. Była także wykładowcą wszystkich edycji Studium Folklorystycznego organizowanego przez MCK SOKÓŁ i opiekunem naukowych obozów etnograficznych w ramach tego Studium.
Na zlecenie MCK SOKÓŁ opracowała szczegółową mapę regionów etnograficznych Małopolski i jest głównym autorem projektu etnoZagroda, internetowej platformy informacyjnej i edukacyjnej w zakresie kultury ludowej (www.etnozagroda.pl). W ramach współpracy z MCK SOKÓŁ w 2016 roku ukazał się album fotograficzny tradycyjnych strojów regionów etnograficznych Małopolski „Nastroje Małopolskie”, którego była opiekunem naukowym i współautorką wraz z fotografikiem Piotrem Droździkiem. Opracowała merytorycznie i zrealizowała dużą plenerową wystawę z wykorzystaniem fotografii z tego albumu, która towarzyszyła I Kongresowi Kultury Regionów w Nowym Sączu w 2015 r.
Maria Brylak-Załuska jest redaktorem unikatowego, 10-tomowego albumu KRAKOWIACY, LACHY, GÓRALE. STROJE WSI MAŁOPOLSKIEJ, wydawnictwa, które jest efektem projektu badawczo-dokumentacyjnego realizowanego przez Małopolskie Centrum Kultury SOKÓŁ w Nowym Sączu pod nazwą Małopolska Źródłem Tradycji. Projekt był finansowany z funduszy europejskich w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Małopolskiego na lata 2014–2020. W tym dziele jest autorką tomów pn. „Lachy Sądeckie” i „Pogórzanie,Lachy Szczyrzyckie”, „Górale Sądeccy” oraz konsultantem merytorycznym kilku pozostałych tomów. Wydawnictwo to jest swoistym zwieńczeniem jej dotychczasowej, wieloletniej pracy badacza i stanowi doskonały materiał edukacyjny dla współczesnych nosicieli strojów ludowych.
Za swoją wieloletnią działalność otrzymała odznaczenia: Srebrny Krzyż Zasługi, Srebrny Medal Zasłużony Kulturze GLORIA ARTIS (2012), Odznakę Honorową Województwa Małopolskiego KRZYŻ MAŁOPOLSKI (2015), Nagrodę Województwa Małopolskiego im. Romana Reinfussa (2015) za wybitne osiągnięcia w dziedzinie zachowania lokalnej tożsamości kulturowej w Małopolsce, Medal Województwa Małopolskiego POLONIA MINOR (2016).
Konkurs o Nagrodę im. ks. prof. Bolesława Kumora jest organizowany od dziewięciu lat przez Społeczno – Kulturalne Towarzystwo „Sądeczanin” i Fundację Sądecką.
Zdjęcia udostępniono za zgodą redakcji „Sądeczanin” | fot. Daniel Szlag
