Franz Schubert - koncert kameralny

Wykonawcy:
Joanna Konarzewska – I skrzypce
Szymon Naściszewski – II skrzypce
Marta Czepielowska – altówka
Michał Dąbek – wiolonczela
Duszan Korczakowski – kontrabas
Michał Francuz – fortepian

Niedokończony…
W grudniu 1820 roku  Franz Schubert (1797-1828) skomponował Quartettsatz c-moll (D 703), Allegro assai, jako pierwsze ogniwo nigdy niedokończonego 12. Kwartetu smyczkowego. Do kolejnej części napisał jedynie 40 taktów. „Niedokończoność” Kwartetu łączy się symbolicznie ze zjawiskiem „niedokończoności” Ósmej symfonii h-moll, nasuwając pytanie, dlaczego Schubert porzucił zamiar dokończenia kwartetowego cyklu.
Po śmierci artysty rękopis Quartettsatz c-moll trafił w ręce Johannesa Brahmsa i został prawykonany w marcu 1867 w Wiedniu; Brahms też przygotował utwór do wydania w roku 1870. Tych około dziewięć minut muzyki traktowanych jest w kategoriach początku dojrzałej fazy w twórczości kompozytora. Tonacja c-moll dla Schuberta, podobnie jak dla Ludwiga van Beethovena, nacechowana została kontrastami i charakterem dramatycznym, choć w narracji muzycznej występują również momenty liryczne – w kolorycie: jaśniejsze.     

Z pogody ducha i z pieśni
Romantyzm nazwany został epoką pieśni. Nie dziwi więc, że Franz Schubert – twórca ponad  600. kompozycji tego gatunku – skomponował Kwintet fortepianowy A-dur op. posth. 114 (D. 667), w którym odzywa się jedno z jego pieśniowych arcydzieł – Pstrąg (z 1817 roku, do słów Christiana F.D. Schubarta). A namówił go do tego właściciel kopalni i  amator-wiolonczelista w jednej osobie: Sylvester Paumgartner. Utwór powstał w 1819 roku – kompozytor miał wówczas 22 lata. Dlatego nad muzyką Kwintetu unosi się młodzieńczy polot, entuzjazm i pogoda ducha.

Niezwyczajny jest tu skład wykonawczy: skrzypce, altówka, wiolonczela, fortepian – i kontrabas – punktem odniesienia był Kwintet op. 87 Johanna Nepomuka Hummla; niezwyczajna – pięcio-(a nie cztero-)częściowa architektonika utworu. I w czwartej części ukazuje się pieśń Pstrąg w postaci wariacji. Kwintet zabrzmiał najpierw w kręgu prywatnym, u Paumgartnera; na publikację czekał do roku 1829, a więc ukazał się już po śmierci Schuberta.

I tak oto igraszki zwinnej rybki, zilustrowane w pieśni, dały początek jednemu z arcydzieł zespołowej muzyki kameralnej – Kwintetowi pstrągowemu…