Nagroda im. Romana Reinfussa dla Marii Waniczek

O Nagrodę im. Romana Reinfussa, przyznawaną przez Zarząd Województwa Małopolskiego „za wybitne i szczególne osiągnięcia w dziedzinie zachowania lokalnej tożsamości kulturowej w Małopolsce” co roku mogą się ubiegać badacze i kontynuatorzy tradycji lokalnych, etnografowie, twórcy regionalni oraz pasjonaci małych ojczyzn działający na rzecz ochrony ich najbliższego dziedzictwa.

Nagroda im. Romana Reinfussa jest przyznawana za całokształt dokonań oraz za realizację wartościowych projektów na obszarze Małopolski w zakresie:

• ochrony lokalnego dziedzictwa kulturowego,
• ochrony dóbr materialnej kultury lokalnej, w tym sztuki ludowej i rzemiosła artystycznego,
• ochrony dóbr niematerialnej kultury lokalnej, w szczególności ochrony tradycji, folkloru, technologii, historycznych i tradycyjnych nazw, gwary oraz ochrony tzw. ginących zawodów i upowszechniania wiedzy o zawodach, które już wyginęły,
• upowszechniania wiedzy o wartości i znaczeniu dziedzictwa kulturowego lokalnego m. in. poprzez organizowanie wystaw, koncertów, festiwali, konkursów oraz innych wydarzeń artystyczno-kulturalnych.

Łączna pula nagród ufundowanych z budżetu Województwa Małopolskiego wynosiła 20 000 zł. Nagroda jest przyznawana w trzech stopniach: I w wysokości 10 000 zł, II - 6 000 zł i III - 4 000 zł. Zgłoszenia do Nagrody mogą składać członkowie Kapituły oraz instytucje kultury i szkoły, uczelnie wyższe, kościoły i związki wyznaniowe, organy gminy, powiatu, województwa, jednostki organizacyjne administracji publicznej. Spośród dziewiętnastu kandydatów mogących się poszczycić najwybitniejszym dorobkiem, Kapituła na posiedzeniu w dniu 28 października 2020 r. wybrała tegorocznych laureatów, werdykt zatwierdził Zarząd Województwa Małopolskiego uchwałą nr 1592/20 z dnia 12 listopada 2020 r. Nagrody otrzymali:

Pedagog, regionalistka, poetka, animatorka kultury, działaczka na rzecz zachowania dziedzictwa kulturowego i upowszechniania tradycyjnego folkloru Spisza, oddana tworzeniu i realizacji autorskich programów edukacji regionalnej w szkołach podstawowych. Jej opracowania zostały wysoko ocenione w Małopolskim Konkursie „Dziedzictwo kulturowe w regionie, Bliższe Ojczyzny – Małopolska” oraz przez Ministerstwo Edukacji Narodowej, z którym współpracowała. Maria Waniczek zorganizowała szkolne muzeum pod nazwą „Izba spiska”, „Dni spiskie” będące świętem folkloru dzieci i młodzieży. Z zaangażowaniem zabiega o przetrwanie rodzimej gwary – dzięki niej szkoła dysponuje własnym słownikiem wyrazów gwarowych zebranych przez uczniów w terenie, zbiorem legend, gawęd i pieśni. Laureatka założyła regionalne koło przewodnickie oraz chór, który w swoim repertuarze posiada pieśni spiskie. W szkole organizowała także cykliczne spotkania z twórcami ludowymi i przeglądy folklorystyczne pn. „Spiskie Zwyki” – konkurs gawędziarzy, solistów skrzypków i śpiewaków ludowych oraz przegląd widowisk obrzędowych, które z powodzeniem realizowane są do dziś. Była współinicjatorką i przez lata współorganizatorką letniego przeglądu spiskiego folkloru pn. „Śpisko Watra”. Współtworzyła Zespół regionalny CZARDASZ z Niedzicy, który jest ambasadorem folkloru Spisza, a którego kierownikiem i opiekunem jest do dziś.

Łemkowski regionalista, społecznik, pedagog, pieśniarz i poeta, który ogromną część życia poświęcił społecznie dla ratowania i animowania dziedzictwa kulturowego swojej rodzinnej Łemkowszczyzny. Jest m.in. inicjatorem i współorganizatorem pierwszych „Łemkowskich Watr”, które w latach 80. XX wieku odbywały się najpierw w Czernej, a następnie w Bartnem, współorganizatorem „Łemkowskiej Watry na Obczyźnie” (organizowanej na Dolnym Śląsku od 1989 r.), głównym współorganizatorem „Łemkowskiej Jesieni Twórczej” oraz „Międzynarodowego Biennale Kultury Łemkowskiej”, dyrygentem chórów cerkiewnych oraz autorem elementarza i nauczycielem języka łemkowskiego w szkołach w okolicy Krynicy-Zdrój. Jest najwybitniejszym współczesnym poetą łemkowskim. Wydał 9 autorskich tomików. Wniósł, ogromny wkład jako redaktor czasopism i wielu innych wydawnictw związanych z łemkowszczyzną, Jego wielką zasługą jest utworzenie łemkowskiego czasopisma „Besida”, które od ponad 30 lat osobiście redaguje. Uratował przed zniszczeniem wiele dokumentów historycznych związanych z łemkowszczyzną, które zgromadził na stałej wystawie w cerkwi prawosławnej w Krynicy-Zdroju. Jest jednym z inicjatorów założenia Stowarzyszenia Łemków – najważniejszej w Polsce łemkowskiej organizacji kulturalno-oświatowej, angażuje się w pracę Stowarzyszenia Ruska Bursa w Gorlicach prowadząc bardzo aktywną działalność kulturalną i edukacyjną wśród młodzieży łemkowskiej. Działa także w zarządzie Fundacji Wspierania Mniejszości Łemkowskiej RUTENIKA.

Propagatorka kultury podhalańskiej, jedna z najwybitniejszych polskich instrumentalistek ludowych, która od przeszło 40 lat aktywnie uczestniczy w działalności kulturalno-regionalnej promując i upowszechniając podhalańską kulturę ludową w kraju i zagranicą. Związana z Bukowiańskim Centrum Kultury „Dom Ludowy”, aktywnie uczestniczyła w przygotowaniu imprez „Sabałowe Bajania” i „Góralski Karnawał”. Jako znawca muzyki góralskiej i folkloru była zapraszana do jury konkursów i przeglądów organizowanych m.in. przez Dom Ludowy. Od kilku lat jest członkiem jury konkursu „Stara Tradycja” organizowanego w czasie imprezy „Wszystkie Mazurki Świata” w Warszawie. Przygotowywała wystawy twórczości ludowej i była ich kustoszem. Pisała referaty na konferencje prasowe oraz teksty do folderów i informatorów. Nieocenione jest jej żywe zaangażowanie w sprawy kultury regionalnej, a zwłaszcza pielęgnowanie autentycznej muzyki Skalnego Podhala. Stanisława Górkiewicz jest uczennicą znakomitej podhalańskiej prymistki Bronisławy Dziadoń-Koniecznej „Dziadońki”. Dzięki wspaniałej nauczycielce gra i prezentuje muzykę góralską w pięknej, czystej formie, nieskażonej naleciałościami z innych regionów i taką muzykę przekazuje swoim uczniom. Jest laureatką wielu prestiżowych nagród i wyróżnień z dziedziny muzyki ludowej w Polsce. Nagrania jej muzyki znajdują się w zbiorach archiwalnych Polskiego Radia. Przygrywając zespołom regionalnym, wielokrotnie prezentowała i promowała muzykę góralską w kraju i zagranicą.

WYRÓŻNIENIA w ramach Nagrody im. Romana Reinfussa otrzymali:

Pan Bogdan Krok – animator, autor scenariuszy, reżyser i aktor. Inicjator powstania i współzałożyciel Stowarzyszenia Twórczości Regionalnej w Bobowej oraz jego prezes, który jako autor i realizator programu ginącego rękodzieła – koronki klockowej, uczynił ją na powrót sztandarowym produktem regionalnym gminy oraz jej głównym znakiem rozpoznawczym poprzez stworzenie: Międzynarodowego Festiwalu Koronki Klockowej w Bobowej oraz Ogólnopolskiego Konkursu Koronki Klockowej w Bobowej. Bogdan Krok jest również inicjatorem powstania Galerii Koronki Klockowej przy Centrum Kultury i Promocji Gminy Bobowa. Reaktywował także Regionalny Zespół „Koronka" i zainicjował powstanie dziecięcego Zespołu Regionalnego „Koronecka”. Dzięki jego inicjatywie, odrodziło się w Bobowej i regionie gorlickim rękodzieło koronki klockowej. Stowarzyszenie Twórczości Regionalnej w Bobowej organizuje dziesiątki kursów koronki klockowej, na których dzieci i młodzież w gminie i ościennych miejscowościach uczą się tej pięknej techniki.

Pan Jan Ryś – regionalista zajmujący się ochroną lokalnego dziedzictwa kulturowego oraz upowszechnianiem i rejestracją obrzędów i zwyczajów Krakowiaków Zachodnich z terenu Gminy Chrzanów. Współpracował z grupami śpiewaczymi z Luszowic, Balina, Płazy i Pogorzyc oraz „RUDNIANIE” z Rudna, przeprowadzając konsultacje etnograficzne i przygotowanie grup do konkursów, festiwali i imprez lokalnych. Jest wydawcą dwóch płyt CD, śpiewnika, folderu i książki kulinarnej promujących folklor Gminy Chrzanów w Polsce i na świecie. Odtworzył strój chrzanowski, współpracował także z grupami śpiewaczo-obrzędowymi Chrzanowskiego Stowarzyszenia Folklorystycznego w zakresie dokumentacji pieśni, ballad i piosenek ludowych z terenu gminy oraz przy odtworzeniu dawnych przepisów kulinarnych. Jan Ryś organizuje wystawy z zakresu plastyki obrzędowej: wystawy kwiatów bibułkowych, strojów Krakowiaków Zachodnich, tradycyjnych ozdób bożonarodzeniowych, palm wielkanocnych. Organizuje konkursy i przeglądy, m.in.: Małopolski Przegląd Grup Kolędniczych „Herody”, przegląd zespołów i grup śpiewaczych Krakowiaków Zachodnich, Chrzanowskie Spotkania Folklorystyczne „BOSA NÓŻKA”. Corocznie promuje folklor Ziemi Chrzanowskiej na Ogólnopolskim Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu nad Wisłą.

Roman Reinfuss urodził się 27 maja 1910 r., a zmarł 26 września 1998 r. w Krzywaczce pod Krakowem. Był wybitnym etnografem i badaczem sztuki ludowej, związanym swoją twórczością naukową z góralszczyzną karpacką, w szczególności z Łemkowszczyzną. Budował podwaliny powojennej etnografii, poświęcając się pracy dydaktycznej, którą prowadził na Uniwersytecie Wrocławskim, Wyższej Szkole Nauk Społecznych w Krakowie oraz Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych, późniejszej Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. W Katedrze Etnografii Słowian Uniwersytetu Jagiellońskiego (późniejszy Instytut Etnologii) prowadził wykłady na temat polskiej sztuki ludowej. Pod jego opieką powstało kilkanaście prac magisterskich. Na Uniwersytecie Marii Curie – Skłodowskiej w Lublinie zorganizował po wieloletniej przerwie od podstaw Katedrę Etnografii i Etnologii.